باب:
ظلم دون ظلم.
23. Zulümden Zulüme Fark Vardır
حدثنا
أبو الوليد
قال: حدثنا
شعبة (ح) قال:
وحدثني بشر
قال: حدثنا
محمد، عن
شعبة، عن
سليمان، عن
إبراهيم، عن
علقمة، عن عبد
الله قال:
لما
نزلت {الذين آمنوا
ولم يلبسوا
إيمانهم بظلم}. قال
أصحاب رسول
الله صلى الله
عليه وسلم:
أينا لم يظلم؟
فأنزل الله: {إن
الشرك لظلم
عظيم }.
[-32-] Abdullah (İbn-i Mes’ud’dan) rivayet’e göre: "İman edenler ve
imanlarına zulüm karıştırmayanlar var ya.[En'am, 82] ayeti indirilince Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e: "Hangimiz zulüm etmemiştir ki! dediler.
Bunun üzerine Allah şu âyeti indirdi: "Şüphesiz ki şirk büyük bir
zulümdür.[Lokman, 13]
Tekrar: 3360, 3428, 4629, 4776, 6918, 6937
AÇIKLAMA: "Zulümden zulüme fark vardır"
ifadesi biri diğerinden daha hafif olan zulüm anlamına gelir. Bu konunun delil
olma yönü şudur: Sahabe ilk ayetteki zulüm ifadesini genel anlamda bütün
günahlar şeklinde anlamışlardır. Hz. Peygamber onların bu anlayışını yadırgamamıştır.
Ayet ise onlara zulüm türlerinin en büyüğünün şirk olduğunu açıklamıştır.
Hattabî şöyle demiştir: "Sahabenin anlayışına göre
"şirk" zulüm olarak adlandırılamayacak kadar büyük bir günahtı.
Dolayısıyla ilk âyetteki zulüm kelimesini şirk dışındaki diğer günahlara
yordular. Bunun üzerine ikinci ayet indi".
Bu tartışılır. Bana göre sahabe zulüm kelimesini genel anlamda
anladılar. Buna şirk ve diğer günahlar da dahildir. Buhârî'nin âyeti delil
getirme tarzı da bunu göstermektedir.
Muhammed b. İsmail et-Teymî hadisin şerhinde şunları
söylemiştir; İmanın şirkle karıştırılması düşünülemez. Bu durumda âyetin anlamı
"iman ettikten sonra inkâra düşmeyenler" yani İrtidat etmeyenler
şeklinde olur. Bu âyette "iman ve küfrü, zahir ve batın olarak bir araya
getirmeyenler" yani münafık olmayanlar kasdedilmiş de olabilir. Bu en
güçlü görüştür. Bu sebeple Buhârî bu konudan sonra "münafıkların
alâmetleri" konusunu getirmiştir. Bu, onun kitabı tertibindeki ustalığını
ortaya koymaktadır.
Hadisten
Çıkarılan Sonuçlar
1- Tahsis delili ortaya çıkıncaya kadar âyet ve hadislerin genel
anlamını esas almak gerekir.
2- Olumsuz cümlede kullanılan belirsiz isim, genellik ifade
eder. Hass âmmı tahsis eder, mübeyyen mücmeli beyan eder.
3- Çelişkiyi giderme maslahatı sebebiyle âyet-hadislerde geçen
sözcükler zahir anlamının dışındaki anlamlara yorulabilir.
4- Zulmün çeşitli dereceleri vardır.
5- Günahlara şirk denmez.
6- Allah'a hiçbir şeyi ortak koşmayanlar güven içinde olurlar,
doğru yolda olanlar da onlardır.
Şu sorulabilir: İsyankâr kişiye de azap edilebilir. Bu durumda
güven ve doğru yolda olmak nasıl söz konusu olabilir? Bunun cevabı şudur: Bu
kişi cehennemde ebedî olarak kalmaktan güven içinde, cennete gitme konusunda da
doğru yoldadır.
BU HADİS’İN MÜSLİM RİVAYETİ İÇİN BURAYA TIKLAYIN